ओपन चेक हा “वाहक” नावाच्या व्यक्तीला पैसे देणारा असतो, ज्यात ओळखपत्र न घेता कोणीही रक्कम काढू शकतो; हा वापर सोयीस्कर पण चोरीच्या जोखमीमुळे सुरक्षिततेसाठी लवकर कॅश करावा आणि फक्त विश्वासू व्यक्तीला द्यावा.

1. ओपन चेक म्हणजे काय?

ओपन चेक (Bearer Cheque) हा एक अशा प्रकारचा चेक आहे, ज्यावर “वाहक” (Bearer) ला पैसे देण्याचे सूचित केले जाते. याचा अर्थ असा की, जो व्यक्ती हा चेक बँकेत घेऊन जाईल, त्याला कोणत्याही ओळखपत्राची गरज न भरता पैसे मिळतील. हा चेक सर्वात जास्त सोयीस्कर पण जोखमीचा असतो, कारण चेक हरवला किंवा चोरीला गेला तर कोणीही पैसे काढू शकतो.

2. ओपन चेकचे प्रकार

• अनक्रॉस्ड ओपन चेक (Uncrossed Open Cheque): यामध्ये चेकच्या कोपऱ्यात दोन समांतर रेषा नसतात. कोणीही या चेकवरून रक्कम काढू शकतो.
• क्रॉस्ड ओपन चेक (Crossed Open Cheque): यामध्ये चेकवर दोन समांतर रेषा असतात, पण तो अजूनही “वाहक” नावाने असतो. अशा चेकमधील रक्कम फक्त बँक खात्यात जमा केली जाऊ शकते.

3. ओपन चेकची वैशिष्ट्ये

1. वाहकाला पैसे (Payable to Bearer): कोणत्याही व्यक्तीला पैसे मिळू शकतात.
2. ओळखपत्र नको: बँकेत पैसे काढताना ओळखपत्राची गरज नसते.
3. जलद रक्कम मिळविणे: तातडीने पैसे काढण्यासाठी उपयुक्त.
4. जोखीम: सुरक्षिततेची कमतरता, चेक हरवल्यास नुकसान शक्य.

हे देखील वाचा

क्रॉस्ड चेक म्हणजे काय? पूर्ण माहिती आणि फायदे |Crossed Cheque in Marathi 2025

4. ओपन चेकचे फायदे

• सोय: लवकर पैसे मिळविण्यासाठी आदर्श.
• साधेपणा: कोणत्याही कागदपत्रांची गरज नाही.
• व्यवसायात उपयोग: जलद पेमेंट करण्यासाठी वापरला जातो.

5. ओपन चेकचे तोटे

• सुरक्षिततेची समस्या: चोरीची शक्यता जास्त.
• दुरुपयोग: चेक मिळाल्यास कोणीही पैसे काढू शकतो.
• मर्यादित वापर: आधुनिक डिजिटल पेमेंट पद्धतींमुळे लोकप्रियता कमी.

6. ओपन चेक कसा वापरावा?

1. चेकवर “Bearer” हा शब्द स्पष्ट लिहा.
2. फक्त विश्वासू व्यक्तीला चेक द्या.
3. चेक लगेच कॅश करा, उशिर करू नका.
4. चेक नंबर आणि तारीख नोंदवून ठेवा.

7. ओपन चेक आणि इतर चेकमधील फरक

• क्रॉस्ड चेक: फक्त खातेदाराच्या नावाने पैसे मिळतात.
• ऑर्डर चेक: विशिष्ट व्यक्तीच्या नावाने पैसे दिले जातात.
• ओपन चेक: वाहकाला कोणीही पैसे काढू शकतो.

हे देखील वाचा

ऑर्डर चेक (Order Cheque) बद्दल माहिती मराठीतून – 2025

8. ओपन चेकचे पर्याय

• डिजिटल पेमेंट: UPI, Google Pay, PhonePe.
• क्रॉस्ड चेक: सुरक्षित पद्धत.
• डिमांड ड्राफ्ट: बँक द्वारे सुरक्षित.

9. वापरासाठी महत्त्वाचे टिप्स

• ओपन चेक फक्त आणीबाणीत वापरा.
• चेकवर “A/C Payee” लिहून सुरक्षित करा.
• रक्कम लिहिताना शब्दात आणि अंकात दोन्ही प्रकारे लिहा.

10. संदर्भ साइट्स

1. RBI Guidelines on Cheques
2. Bank of India Cheque Information
3. Investopedia: Bearer Cheque
4. Wikipedia: Cheque Types
5. SBI Cheque Safety Tips
6. ICICI Bank Cheque FAQs
7. Paytm Blog on Digital Payments
8. NPCI: UPI Payments
9. Economic Times: Banking Terms
10. Money Control: Financial Literacy

हे देखील वाचा

चेकचे प्रकार (Types of Cheques) – संपूर्ण माहिती मराठीत | बेअरर, ऑर्डर, क्रॉस्ड चेक 2025

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न FAQ

निष्कर्ष:
ओपन चेक हा एक उपयुक्त पण जोखमीचा चेक प्रकार आहे. याचा वापर करताना सुरक्षिततेच्या सर्व खबरदारी घेणे गरजेचे आहे.